تعارض بین شرط فاسخ (شرط انفساخ) و خیار فسخ در یک معامله

_{^{پاسخ – راه حل توجیه و رفع تعارض بین دو شرط ضمن عقد (شرط فاسخ و خیار فسخ)}}

• درج شرط فاسخ در عقد بدان معناست که طرفین انحلال قرارداد را معلق به وقوع حادثه ای در آینده نمایند بگونه ای که پس از تحقق آن تعهد نیز خود به خود از بین برود. 
• اثر شرط فاسخ سقوط تعهد و تحقق آن به صورت قهري و ناظر به آینـده اسـت و در روابط قراردادي سابق میان متعاقدین اثري نـدارد. نکته حائز اهمیت در شرط فاسخ این است که این شرط در قراردادي اثر دارد که قابل انحلال بـه اراده باشد.
• عقدي که به اراده یکی از دو طرف یا در نتیجه تراضـی قابـل انحـلال نیسـت، بـا شرط انفساخ هـم برهم نمیخورد. براي مثال، شرط فاسخ در عقد نکاح راه ندارد.
•  همچنین اگر انفساخ عقدي قانونـاً موکـول بـه تحقق سبب یا اسـباب معینی شده باشد و یـا فسـخ عقـد منحصر به اسباب مشخصی گردیده باشد، تعلیق انحلال عقد به امر دیگر جز اسـباب مـذکور صـحیح نخواهـد بـود. همانند عقد نکاح که به موجب ماده 1120 قانون مدنی عقد نکاح به فسخ یا به طلاق یا به بذل مدت در عقد انقطاع منحل میشود. 
• در تفاوت شرط فاسخ و خیار فسخ باید گفت انحلال عقود با اعمال خیار فسخ، انحلال ارادي قرارداد است در حالی که درج شرط فاسخ در عقد و حصول معلق علیه مبتنی بر آن، موجب انحلال قهری این عقود می گردد.
• بنابراین خیار فسخ یک حق بوده و صاحب آن اراده ی اعمال کردن یا نکردن آن را دارد و عمل فسخ نیز نیاز به انشا دارد در حالی که در شرط انفساخ، با وقوع حادثه قرارداد خود به خود منحل شده و برای فسخ عقد نیازی به عمل حقوقی هیچ یک از طرفین نمی باشد.

_{^{پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص تعارض بین شرط فاسخ (شرط انفساخ) و خیار فسخ در یک معامله}}

♦  در پاسخ به پرسشی که طرح فرمودید و در تعارض بین شرط فاسخ و خیار فسخ در یک معامله باید گفت شرط فاسخ یا شرط انفسـاخ، نـوعی تراضـی اسـت کـه دو طـرف دربـاره انفسـاخ احتمالی عقد در آینده می کنند و اثر آن سقوط تعهد بوده و تحقق آن بصورت قهری می باشد یعنی خود به خود و بدون دخالت اثرگذار است و برای ایفای نقش آن نیازمند دخالت اراده های تشکیل دهنده آن یا یکی از آن اراده ها نیست. 
♦  بنابراین در صورتی که شرط فاسخی در عقد مندرج شود که مخالف قوانین، نظم عمومی و اخلاق حسنه نباشد، نافذ بوده و حصول معلق علیه موجب انحلال قهری عقد می شود.

♦  به همین خاطر در رابطه با شرط فاسخ و خیار شرط مندرج در عقد مذکور باید گفت در صورتی که یکی از چک های ثمن برگشت بخورد، عقد خود به خود منحل گردیده و دیگر مبنایی برای اعمال خیار فسخ باقی نمی ماند. اما در هرحال در این مورد هیچ صراحت قانونی وجود ندارد و حتی ممکن است استدلال شود که در تعارض بین این دو راه انحلال مبتنی بر اراده بر طریق قهری مقدم باشد.

_{^{مستندات قانونی - تعارض بین شرط انفساخ و خیار فسخ}}

ماده ۹۷۵ قانون مدنی
محکمه نمی‌ تواند قوانین خارجی و یا قرار دادهای خصوصی را که بر خلاف اخلاق حسنه بوده و یا به واسطه جریحه‌دار کردن ‌احساسات جامعه یا به علت دیگر مخالف با نظم عمومی محسوب می‌شود به موقع اجرا گذارد اگر چه اجراء قوانین مزبور اصولا مجاز باشد.

ماده ۱۱۲۰ قانون مدنی
عقد نکاح به فسخ یا به طلاق یا به بذل مدت در عقد انقطاع منحل میشود.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما