راه تشخیص و اثبات نوع عقد – هبه نامه یا صلحنامه

_{^{پاسخ – چگونه باید تشخیص داد که نوع عقد هبه است یا صلح ؟}}

• طرفین معامله می توانند با الفاظ و کلماتی که به کار می برند قرارداد را منعقد کنند. مثلا یکی می گوید اجاره دادم و دیگری بگوید اجاره کردم. گاهی نیز سخنی به میان نمی آید و طرفین برای اظهار اراده خود الفاظی به کار نمی برند بلکه عملی را انجام می دهند که مبین و حاکی از قصد انعقاد قرارداد است. (ماده 192 قانون مدنی) 
• نوشته جات نیز می تواند یکی از وسایل اظهار اراده باشد و می توان آن را در صورتی که مبین قصد انشا باشد معتبر شناخت و در حکم لفظ دانست. 
• طرفین قرارداد ملزم به آن چیزی هستند که خود خواسته اند و متعاملین را نمی توان مجبور به کاری کرد که خلاف اراده آن باشد با این وجود طرفین همه چیز را پیش بینی نمی کنند و در عمل اشکالات و اختلافاتی پیش می آید و قاضی ناچار است قرارداد را تفسیر کند. و در انجام این وظیفه باید اصل اجباری بودن قرارداد ها را رعایت کند .
• قاضی در اجرای تفسیر قرارداد باید نکاتی را رعایت کند.

1- اولا باید اراده باطنی طرفین قرارداد را محترم بشمارد چون که قاضی اصولا حق برهم زدن قرارداد و تفسیر مشیض یا موسع آن را ندارد . 

2- ثانیا در تفسیر قرارداد باید بر معانی عرفیه رجوع کرد چرا که ماده 224 قانون مدنی نیز الفاظ را بر حقیقت عرفیه آنها قلمداد می کند. حقیقت عرفی عبارت است از لفظ به کار برده در موضوع له عرفی. 
3- ثالثا که از همه مهتر است این است که اگر اراده طرفین در قرارداد به طور صریح ذکر نشده باشد قاضی باید اراده باطنی آنان را از الفاظ و عبارات قرارداد با توجه به شواهد و قراین کشف کند. و یا برای تفسیر و تکمیل اراده طرفین به عرف و عادت رجوع کرد. اگر از این شیوه هم به نتیجه خاصی نرسید باید قوانین تفسیری را به موقع اجرا بگذارد. 

_{^{پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص چگونگی تشخیص بین هبه و صلح}}

♦  طرفین قرارداد اراده دقیق و صریح خود را مبنی بر انعقاد معامله بیان و ابراز نکردند و این باعث می شود از حقیقت لغوی عبور کرده و به حقیقت عرفیه رجوع کرد یعنی لفظ در موضوع له خود به کار نرفته است و باید معانی عرفیه را با توجه به قراین و شواهد کشف کرد که این کار در تخصص و نظر قاضی و دادرس است و بسته به نظر قاضی دارد اما طرفین نیز میتوانند در صورت بهره مندی از وکیل متخصص قراردادها با استدلال خود به کشف اراده باطنی طرفین کمک کنند حتما توصیه می شود این کار انجام شود چرا که اگر قرارداد هبه باشد عقد اصولا جایز خواهد بود و می توان آن را منحل کرد اما اگر عقد صلح بوده باشد این عقد لازم است و جای هیچ گونه خلل و برهم زدنی برای آن باقی نمی ماند.

_{^{مستندات قانونی - تشخیص نوع عقد - هبه نامه و صلح نامه}}

ماده 192 قانون مدنی

در موارديكه براي طرفين يا يكي از آنها تلفّظ ممكن نباشد اشاره كه مُبيّن قصد و رضا باشد كافي خواهد بود.
ماده 193 قانون مدنی

انشاء معامله ممكن است بوسيله عملي كه مبيّن قصد و رضا باشد مثل قبض و اقباض حاصل گردد مگر در مواردي كه قانون استثناء‌ كرده باشد.
ماده 194 قانون مدنی

الفاظ و اشارات و اعمال ديگر كه متعاملين بوسيله آن انشاء معامله مينمايند بايد موافق باشد بنحويكه احد طرفين همان عقدي را‌ قبول كند كه طرف ديگر قصد انشاء آنرا داشته است و الّا معامله باطل خواهد بود.
ماده 185 قانون مدنی

عقد لازم آنست كه هيچ يك از طرفين معامله حق فسخ آن را نداشته باشد مگر در موارد معینه.
ماده 186 قانون مدنی

عقد جایز آنست كه هر يك از طرفين بتواند هر وقتي بخواهد فسخ کند.
ماده 224 قانون مدنی

الفاظ عقود محمول است بر معاني عُرفيه.