مرحله اول - درخواست صدور گواهی انحصار وراثت
خواهان : علی .......
خوانده : جواد .......
خواسته : مطالبه سهم الارث از منزل پدری به نرخ روز
دلایل و منضمات دادخواست :
1- گواهی انحصار وراثت
2- گواهی فوت
3- شهادت شهود
شرح دادخواست مطالبه سهم الارث
خواهان دادخواستی را طبق گواهی انحصار وراثت وگواهی فوت به دادگاه تقدیم نموده و خواستار سهم الارث پدری خود می باشد ، خواهان در زمان فوت پدرش 10 ساله بوده و سهم ایشان را برادر بزرگتر (خوانده) به صورت امانت نزدش بوده و تاکنون خوانده سهم ارث ایشان را پرداخت نکرده و خواهر خواهان سهم خویش را به خواهان بخشیده و آن سهم نیز نزد خوانده می باشد و تقاضای مطالبه سهم الارث خود و خواهرش راداده ،دادگاه مطالبه هزینه دادرسی کرده و خوانده اظهار نموده که معسر هستم و در دادخواستی به دادگاه اعلام نموده که قادر به پرداخت هزینه دادرسی پرونده فوق الذکر نمی باشد، استشهادیه ضمیمه پرونده می باشد.
مرحله دوم - رای دادگاه در خصوص گواهی انحصار ورثه
کلاسه پرونده : ...................
مرجع رسیدگی : مجتمع قضايي شهيدباهنر
شماره دادنامه : .............
خواهان : علی ...........
خوانده : جواد ...........
نظر به اینکه خواهان جهت اثبات ادعای خود به شهادت شهود و مسجلین ذیل استشهادیه عادی ابرازی استناد نموده دادگاه در جلسه دادرسی مورخ ......... در حضور خوانده از شاهدان تعرفه شده استماع شهود نمود مفاد گواهی گواهان حکایت ازصحت ادعای خواهان وعسرت وی دارد.
خوانده نیز با تایید اظهارت خواهان دلیلی برکذب ادعای وی ابراز نکرده از داتدگاه خواسته خواهان را وارد ومحمول بر صحت تشخیص داده ومستنداً به مواد 504 و505 و508 و519 و513 آ.د.م حکم بر قبول اعسار خواهان از پرداخت هزینه دادرسی این دادگاه صادر واعلام می نماید رای صادره حضوری و وفق مقررات قابل تجدید نظر می باشد.
مرحله سوم - مذاکره با شرکا و سایر ورثه
به طور طبیعی و معمول اصولاً افراد دغدغه منافع خود را دارند و هم اینکه زیاده خواهی که بعضاً از سوی ورثه و شرکا دیده می شود منشأ آن بی اطلاعی است.در بسیاری از مواقع می توان با مذاکره افراد را از عواقب اعمالشان مطلع نمود و یا با دادن و گرفتن امتیازات معقول در خارج از دادگاه و در قالب مصالحه مسئله تقسیم ارث را حل کرد.که البته در فرض امکان وقوع یقیناً این راه بهتر از مراجعه به دادگستری است.
روش ما در دفتر وکالت دادگران حامی این است که در صورت تمایل موکل قبل از طرح هر نوع دعوا با طرف تماس حاصل نموده و امکان مصالحه قبل از طرح دعوا و خارج از دادگاه می آزماییم و در صورت تمایل طرفین در تعریف قالب مصالحه و تنظیم قرادادها و صورتجلسات در کنار موکل خود هستیم.
مرحله چهارم - تقدیم دادخواست افراز
مطابق قانون افراز و فروش املاک مشاع اقدام به فروش در خصوص املاکی که عملیات ثبتی آنها پایان یافته است (املاکی که دارای پلاک ثبتی هستند) فقط در صورتی ممکن است که قبلاً در خصوص انها درخواست افراز داده شده باشد و توسط اداره ثبت عدم امکان افراز آنها تشخیص داده شده باشد.
پس مقدمه دستور فروش، افراز است.البته اگر منشأ شراکت و اشاعه ارث باشد به جای تقاضای دستور فروش که حتما باید مسبوق به افراز باشد می توان فقط دادخواست تقسیم ترکه یا مطالبه سهم الارث داد (ماده 300 به بعد قانون امور حسبی)
مرحله پنجم - تقدیم دادخواست تقسیم ارث
مطابق ماده 300 قانون امور حسبی اگر منشا شراکت و اشاعه ارث باشد هر یک از ورثه و شرکا می تواند تقاضای تقسیم یا مطالبه سهم خود از ترکه را بنماید.
علاوه بر مقررات مورد اشاره در قانون امور حسبی در خصوص تقسیم اموال مشاع به مواد 571 به بعد قانون مدنی هم توجه می شود.
توجه شود که ضرورت تقاضای افراز بعنوان مقدمه دستور فروش مخصوص مواردی است که طرفین به غیر از ارث و به طور ارادی شریک شده اند.مثل موردی که دو نفر با هم ملکی را می خرند.یا موردی که شخصی با شرکت در مزایده قسمتی از ملکی را خریده و با صاحب باقی ملک شریک می شود.
مرحله ششم - تقدیم دادخواست خلع ید مشاعی
یکی از ضمانت اجراهای اعمال فشار به شرکا جهت کشاندن ایشان به پای میز مذاکره و یا با هر انگیزه ای منع ایشان از تصرف و استیلا بر ملک مشترک ، تقاضای خلع ید مشاعی مطابق ماده 43 قانون اجرای احکام مدنی است.این راه حل خصوصاً در مورد شریکی موثر است که ملک موضوع شراکت را تحت تصرف خود دارد.
در خلع ید موضوع ماده 43 عدوان و غصب از جنس آنچه مورد نظر ماده 308 به بعد قانون مدنی است در بین نیست و به جهت ویژگی اشاعه نمی توان شخص را غاصب دانست.اما به جهت رعایت مصلحت سایر شرکت و جلوگیری از سوء استفاده یک شریک ضمانت اجرای مخصوصی برای آن در نظر گرفته شده است با این توضیح که از تمام ملک خلع ید می شود و به تصرف هیچ یک از شرکا حتی متقاضی خلع ید داده نمی شود و تحت نظر دادگاه می ماند تا زمانی که طرفین اقدام قانونی در جهت تقسیم یا فروش انجام داده یا مصالحه نمایند.
تنها جایی که در قوانین موضوعه از لفظ خلع ید استفاده شده است همین جاست.حکم خلع ید که توسط محاکم با استناد به ماده 308 قانون مدنی صادر می شود زاییده رویه قضایی است.
مرحله هفتم - تقدیم دادخواست مطالبه اجرت المثل
شریک مشاعی حق دارد علاوه بر تقاضای تقسیم یا فروش و یا خلع ید مشاعی ، از شریک یا شرکایی که ملک را در تصرف خود داشته اند اجرت المثل ایام تصرف ایشان را نیز بخواهد.از نظر بسیاری از قضات صدور حکم بر استحقاق خواهان در این فرض منوط به اثبات عدم رضایت او به شروع و ادامه تصرف شریک است و در واقع این عده سکوت را دلیلی بر رضایت یا اباحه منفعت می دانند.در مقابل عده یا دیگر از قضات اعلام و اثبات عدم رضایت را شرط ضروری مطالبه اجرت المثل می دانند.