خیانت در امانت - چک امانی - چک تضمینی

_{^{نظریه مشورتی - خیانت در امانت چک}} 

• در صورتی که دارنده چک به جهتی چک خود را نزد فردی به عنوان امانت بگذارد و بنا بر این بوده که متعاقباً آن را مسترد بدارد اما امین چک امانی را به ضرر دارنده با مراجعه به بانک و اخذ گواهی عدم پرداخت بانک محال علیه و شکایت از صادرکننده و حتی با تقدیم دادخواست ضرر و زیان در مقام وصول وجه چک بر آید در این صورت بزه خیانت در امانت محقق شده، امین کلیه اقدامات و اعمالی که برای وصول چک امانی مقدور بوده به عمل آورده هر چند وجه مندرج در متن چک به حیطه وصول در نیامده باشد.
• امین حق واگذاری چک مورد امانت را به دیگری ندارد و در صورت واگذاری آن مرتکب جرم خیانت در امانت می شود.
• ماده ۱۴ قانون صدور چک صادر کننده را در صورتی قابل مجازات می داند که او نتواند ادعای امانی بودن چک را ثابت کند بنابر مراتب، در فرضی که امانی بودن چک ثابت شود صادرکننده قابل مجازات نیست زیرا انتقال آن منطبق با قانون و مورد حمایت نبوده است و از لحاظ مدنی هم مدیون محسوب نمی شود.
• چنانچه چک وعده داری مثلا به تاریخ ۹۰/۱/۱ صادر گردیده اما طی یک توافق کتبی یا شفاهی فیمابین صادرکننده و دارنده چک، قرار بر این بوده است که چک در تاریخ ۹۰/۳/۱ برای وصول به بانک ارایه گردد و علی رغم قرار قبلی، دارنده چک پیش از تاریخ موعود به بانک مراجعه و به علت عدم موجودی در حساب گواهی عدم پرداخت دریافت شود و نسبت به تنظیم شکایت کیفری اقدام گردد.عمل صادر کننده در برگشت چک و تقدیم شکایت کیفری فاقد وصف جزایی می باشد همانگونه که وقتی چکی ابتدا به ساکن به صورت وعده دار صادر میشود این عمل تلویحا توافقی است بین طرفین تا دارنده صرفا در تاریخ سر رسید به بانک مراجعه کند در حالی که عملا دارنده چک می تواند پیش از سر رسید مراجعه نموده و حتی با گرفتن گواهی عدم پرداخت علیه صادر کننده به عنوان صدور چک وعده دار شکایت نماید ، در حالی که این اقدام به عنوان جرم خیانت در امانت شناخته نمی شود چون این حقی است که با توجه به تعریف چک ، قانون صدور چک ، به دارنده می دهد.
• با توجه به ماده ۳ مکرر الحاقی ، چک فقط در تاریخ مندرج در آن و یا پس از آن تاریخ قابل وصول است .
• اگر توافق طرفین برعدم وصول چک قبل از سر رسید باشد اصولا امکان دریافت وجه آن وجود ندارد و ارتکاب بزه خیانت در امانت محال است.
• اگر چکی به تاریخ روز صادر شود ولی طرفین توافق نمایند دارنده پس از مدتی از تاریخ صدور برای دریافت آن مراجعه نماید لکن برخلاف آن عمل کند چنین عملی خیانت در امانت است.در مادۀ ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی به چک و امانت اشاره شده است.
• هیچ دلیلی وجود ندارد که منظور ماده 674 قانون مجازات اسلامی چکی باشد که حتماً امضا نیز گردیده باشد. مادۀ ۶۷۴ شامل چک هایی است که ممکن است امضا نشده باشد اما در یک رابطۀ امانی سپرده شده باشند. مثلاً شخصی که قصد مسافرت دارد دسته چک خود را که امضا نگردیده نزد دیگری به امانت می گذارد.
• شخصی که چکی را در وجه حامل یا شخصی معین صادر و امضا نماید وآن را به ذینفع تسلیم دارد در واقع و به حکم مادۀ ۳قانون صدور چک که اعلام می دارد صادر کنندۀ چک در تاریخ مندرج در چک باید مبلغ چک را در حساب بانکی داشته باشد وجهی را به گیرندۀ چک پرداخت نموده است که هدف او امانت نبوده زیرا نیازی به این کار لغو نمی باشد.
• در مادۀ ۶۷۴ برای اینکه جرم خیانت در امانت تحقق پیدا کند چند عنصر با هم مجموع بوده و باید و مجموعاً نیز وجود یابند. در مادۀ مذکور شرط تحقق خیانت در امانت ایراد ضرر به مالک یا متصرف عنوان گردیده است.
• شخصی که چکی را صادر می کند و اغلب نیز در وجه حامل صادر می کند به معنای آن است که مبلغ چک را بعنوان قسمتی از مال خود به دارنده و حامل چک پرداخت نموده است پس نمی تواند ضمن امضای چک و تسلیم آن به حامل شرط کند که حامل مالک آن نباشد مگر آنکه بعنوان قرض بوده که باز هم وجود محل ضروری است.قرض نیز تابع عقد خاصی است و رابطه ای قراردادی بر آن حاکم است نه امانت صرف. 
• همچنین چنانچه چکی از ید امین خارج شده باشد شخص امانتگذار می بایست مبلغ چک را بپردازد و سپس علیه امین شکایت کند.
• آنچه که به عنوان چک امانتی مورد حکم یا مستند محاکم یا متهمین صادر کننده چک بلامحل قرار می گیرد واقعا چک امانتی نیست بلکه این گونه چک ها را باید چک های بلا محل امانتی تلقی کرد.

^{_{نمونه شكوائیه - خیانت در امانت چک}} 

شاكی:  مشخصات كامل شاكی و اقامتگاه او …

مشتكی عنه:  مشخصات كامل مشتكی عنه و اقامتگاه او ……

موضوع:‌  خیانت در امانت

دلایل: ……

_{^{متن شکواییه خیانت در امانت چک امانی}}

 دادستان محترم شهرستان .......

با سلام و دعای خیر احتراما به استحضار عالی می رساند، اینجانب به موجب قرارداد مورخه ….... یك فقره چك به شماره ....…. بدون تاریخ به مبلغ …….... ریال به صورت امانت نزد مشتكی عنه داشته ام كه نامبرده بر خلاف رسم امانتداری اقدام به درج تاریخ در چك مزبور و انتقال آن به شخص ثالث نموده است. لذا با تقدیم این شكوائیه مستندا به ماده 674 قانون مجازات اسلامی تقاضای رسیدگی و تعیین كیفر مشتكی عنه مورد استدعاست.

با تجدید مراتب احترام